ECDIS là gì?
Thiết bị ECDIS được chỉ rõ trong Tiêu chuẩn hoạt động của ECDIS (IMO Resolution A.817 (19)) như sau:
Hệ thống thông tin và hiển thị hải đồ điện tử (ECDIS) là một hệ thống thông tin hàng hải, được trang bị dự phòng phù hợp, có thể được chấp nhận là tuân thủ với yêu cầu về hải đồ được cập nhật theo các quy định V/19 & V/27 của SOLAS 1974, thông qua việc hiển thị các thông tin được chọn lọc từ một hệ thống hải đồ hàng hải điện tử (SENC) cùng với thông tin vị trí do các cảm biến hàng hải cung cấp để hỗ trợ người đi biển trong việc lập kế hoạch hành trình và theo dõi hành trình, và thông qua việc hiển thị các thông tin liên quan đến hàng hải nếu cần.
ECDIS là một thiết bị hàng hải được trang bị trên tàu, vì thế IMO chịu trách nhiệm đối với thiết bị này. Thiết bị phải hỗ trợ một loạt các chức năng hàng hải để tận dụng các đặc tính của dữ liệu hải đồ và đặc tính hiển thị của chúng. Ngoài ra, để được công nhận là ECDIS, thiết bị phải đáp ứng các yêu cầu của Tiêu chuẩn hoạt động (IMO Resolution A.817(19)) và ngoài việc hiển thị hình ảnh của hải đồ thiết bị phải cung cấp thêm các thông tin về các đặc tính của những biểu tượng đặc trưng đang hiển thị trên màn hình.
Trong thiết bị ECDIS, cơ sở dữ liệu ENC lưu các thông tin hải đồ dưới dạng các đối tượng địa lý được biểu thị bởi điểm, đường và các hình khối, với các thuộc tính riêng, vì thế các đối tượng này là duy nhất. Bên trong hệ thống này được xây dựng cơ chế thích hợp để truy vấn dữ liệu, sau đó sử dụng các thông tin tìm được để thực hiện các chức năng hàng hải nhất định (ví dụ: giám sát chống mắc cạn).
Việc hiển thị vị trí hiện tại, các chức năng về khoảng cách/ phương vị và khả năng lập kế hoạch hành trình là những ví dụ về các yêu cầu tối thiểu của ECDIS được đề ra trong Tiêu chuẩn hoạt động đối với ECDIS.
Việc hiển thị ENC trên màn hình được nêu rõ trong một tiêu chuẩn khác của IMO, “Thông số kỹ thuật về biểu tượng và màu sắc đối với ECDIS của IHO, S-52”. Cách thức hiển thị này là bắt buộc.
Việc sử dụng ENC trong thiết bị ECDIS đã được thử, kiểm tra và phê duyệt với bố trí dự phòng phù hợp là lựa chọn thích hợp duy nhất để hành hải không cần dùng hải đồ giấy.
ECDIS được phê duyệt như thế nào và bởi cơ quan nào?
Để đảm bảo thiết bị ECDIS đáp ứng mục đích sử dụng để đi biển cho tàu, thiết bị phải thỏa mãn việc phê duyệt kiểu và các quy trình thử nghiệm được Ủy ban kỹ thuật điện tử quốc tế lập ra dựa trên Tiêu chuẩn hoạt động đối với ECDIS của IMO và các yêu cầu của IHO, đặc biệt là S-52 và S-57.
Phê duyệt kiểu là phương thức chứng tỏ sự tuân thủ với các yêu cầu của IMO dựa trên các cơ sở của luật pháp. Phê duyệt kiểu cho ECDIS là quá trình chứng nhận mà thiết bị ECDIS phải trải qua trước khi được công nhận là tuân thủ với Tiêu chuẩn hoạt động đối với ECDIS của IMO bởi cộng đồng hàng hải quốc tế.
Việc phê duyệt kiểu thường được thực hiện bởi tổ chức được công nhận hoặc bởi tổ chức đăng kiểm hàng hải do Quốc gia có cờ chỉ định. Một số quốc gia hàng hải tự tiến hành việc phê duyệt kiểu do cơ quan an toàn hàng hải hoặc Bộ vận tải biển trực tiếp thực hiện. Một số quốc gia có các thỏa thuận về việc công nhận lẫn nhau đối với việc chứng nhận phê duyệt kiểu cho ECDIS.
Việc đáp ứng các yêu cầu về trang bị của ECDIS
Chỉ các thiết bị ECDIS đã được phê duyệt kiểu hoạt động với ENC được cập nhật và được bố trí dự phòng có thể được sử dụng để thay thế tất cả các hải đồ giấy trên tàu. Với những khu vực không có ENC, các quy định của IMO cho phép Quốc gia có cờ chấp nhận việc sử dụng RNC (cùng với bộ hải đồ giấy phù hợp). Cần lưu ý là đối với tất cả các trường hợp khác, tàu phải có đủ hải đồ giấy cần thiết cho chuyến đi dự kiến.
Trên phương diện quản lý, điều khoản quan trọng nhất về tính pháp lý của ECDIS nằm trong trong Chương 5 của Công ước SOLAS đã được sửa đổi và có hiệu lực vào ngày 01 tháng 7 năm 2002. ECDIS được đề cập đến trong Quy định 19 “Yêu cầu về trang bị đối với các thiết bị và hệ thống hàng hải trên tàu”.
Tuy nhiên, để có thể thay thế hải đồ giấy, hệ thống này phải đáp ứng rất nhiều yêu cầu về kỹ thuật được đề ra trong Tiêu chuẩn hoạt động của ECDIS:
Yêu cầu về trang bị dự phòng
Không một hệ thống điện tử nào là hoàn toàn an toàn, không bị hỏng. Vì thế nên Tiêu chuẩn hoạt động của IMO yêu cầu “toàn bộ hệ thống” bao gồm thiết bị ECDIS chính và thiết bị dự phòng độc lập thích hợp phải cung cấp:
Tuy nhiên, những yêu cầu cơ bản này cho phép có những giải thích khác nhau về việc đáp ứng được yêu cầu chức năng tối thiểu hay như thế nào là bố trí dự phòng “thích hợp”.
Có hai sự lựa chọn phổ biến được chấp nhận:
Một số Quốc gia có cờ cho phép lựa chọn khác (ví dụ: hệ thống dựa trên radar sử dụng “Hải đồ - Radar”). Chủ tàu cần tham khảo các khuyến nghị cụ thể của Chính quyền hàng hải quốc gia.
Theo đề nghị của IMO, IHO hiện đang thu thập thông tin từ các quốc gia thành viên về những hải đồ bao phủ vùng nước chủ quyền của quốc gia có thể được sử dụng làm dự phòng cho ECDIS. IHO sẽ tổng hợp thông tin này và đưa lên trang thông tin điện tử của mình dưới dạng mục lục.
Sự chấp nhận của Kiểm soát của chính quyền cảng (PSC) đối với ECDIS
Tàu vào cảng có thể bị Chính quyền cảng kiểm tra bởi nhà chức trách địa phương dựa trên các quy định của Chính quyền tàu treo cờ và các thỏa thuận quốc tế. Nội dung kiểm tra có thể bao gồm:
Sự cần thiết về huấn luyện sử dụng ECDIS?
Không giống với hải đồ giấy, ECDIS là hệ thống rất phức tạp, ngoài các chức năng hành hải, nó còn các cụm thiết bị phức hợp dựa trên hệ thống công nghệ thông tin. Tóm lại, hệ thống bao gồm phần cứng, hệ điều hành, phầm mềm ECDIS (phần lõi và phần giao tiếp với người dùng), giao tiếp với các cảm biến, dữ liệu hải đồ điện tử, quy tắc hiển thị và trình bày, chỉ báo và báo động hiện trạng và thiết bị ngoại vi, v.v…Tất cả các nội dung này được truy cập thông qua giao tiếp giữa người dùng và hệ thống. Vì vậy, khi hành hải dùng ECDIS cần tránh:
Đối với bất kỳ thiết bị hàng hải trên tàu nào, hiệu quả hoạt động hoàn toàn phụ thuộc vào trình độ của người dùng và mục đích sử dụng của nó. Khi sử dụng ECDIS và hải đồ điện tử, nếu người đi biển được huấn luyện kỹ lưỡng, khi đó hệ thống sẽ cung cấp luồng thông tin mà người đi biển cần để đưa ra các quyết định tốt và vì vậy góp phần quan trọng cho việc hành hải hiệu quả và an toàn. Nói một cách khác, hệ thống hải đồ điện tử là một công cụ cho phép người đi biển thực hiện công việc của họ tốt hơn. Tuy nhiên, việc có một chút “kiến thức”, “các chức năng” và “các núm điều khiển” là không đủ để tối ưu hóa những lợi ích của ECDIS; công tác huấn luyện đầy đủ là điều cần thiết nhất.
Các yêu cầu về huấn luyện đối với ECDIS?
ECDIS và các hệ thống hải đồ điện tử khác đang dần trở thành quan trọng đối với việc hành hải của tàu và ngày càng được sử dụng rộng rãi như một côgn cụ hành hải cơ bản hay chỉ hỗ trợ cho việc hành hải. Các hệ thống ngày càng trở nên phức tạp và yêu cầu người sử dụng phải được huấn luyện đầy đủ và thích hợp để có thể vận hành hệ thống chính xác và an toàn. Nếu không được huấn luyện phù hợp, những hệ thống này sẽ không được tận dụng hết khả năng và trong nhiều trường hợp có thể làm tăng nguy cơ mất an toàn hàng hải. Tiêu chuẩn về đào tạo, cấp chứng chỉ và trực ca (STCW) và Bộ luật quản lý an toàn quốc tế (ISM code) quy định trách nhiệm của chủ tàu phải đảm bảo người đi biển có đủ khả năng để thực thi nhiệm vụ mà họ được yêu cầu thực hiện. Nếu tàu được trang bị ECDIS, chủ tàu có trách nhiệm đảm bảo những người sử dụng hệ thống này được huấn luyện thích hợp về thao tác và sử dụng hải đồ điện tử và họ được làm quen với thiết bị thực tế trên tàu trước khi vận hành thiết bị khi đi biển.
Không có quy định cụ thể hoặc việc đề cập đến các hệ thống ECDIS trong Công ước STCW. Tuy nhiên, do ECDIS liên quan đến hải đồ điện tử, vì thế hệ thống này được xem là được đề cập đến trong các tài liệu có liên quan đến “hải đồ”:
Những lưu ý khi sử dụng ECDIS?
Hành hải với ECDIS về cơ bản là hoàn toàn khác với hành hải sử dụng hải đồ giấy. Những quá trình công việc cơ bản trên buồng lái có những tác động lớn, đặc biệt là lập kế hoạch chuyến đi và thực hiện chuyến đi. Điều này yêu cầu phải phân tích và xem xét cẩn thận:
Lập kế hoạch chuyến đi
ECDIS cung cấp một số các chức năng và đặc trưng bổ sung khi lập kế hoạch hành trình như các đường giới hạn độ sâu an toàn, báo động, nhấp chuột và thả đối với các điểm chuyển hướng và mục tiêu, v.v…Trong khi ECDIS giúp lập kế hoạch chuyến đi dễ dàng hơn, nó cũng dễ tạo ra lỗi, tuy nhiên những lỗi này lại khác với những lỗi có thể gặp phải khi dùng hải đồ giấy.
Mặc dù độ bao phủ của ENC tăng rất nhanh, nhiều tàu rất có thể sẽ phải sử dung hai chế độ hoặc thậm chí ba chế độ, ENC, hải đồ raster và hải đồ giấy khi hàng hải. Khi kiểm tra và lập kế hoạch hành trình cần phải xem xét các vấn đề như những loại hải đồ nào có thể được sử dụng cho từng quãng đường trong suốt hành trình. Cách thức để lập kế hoạch hành trình sẽ khác với việc lập danh mục các điểm chuyển hướng như đối với hải đồ giấy, danh mục này sẽ phải bao gồm thông tin về việc có thể sử dụng các thiết bị hàng hải được kết nối với hệ thống như GPS và AIS cũng như các thông số cài đặt báo động của những thiết bị này.
Điều quan trọng là phải tận dụng chức năng tự động kiểm tra được thiết kế sẵn trong ECDIS khi kiểm tra và phê duyệt kế hoạch chuyến đi. Phải lưu ý đảm bảo việc bố trí dự phòng đối với kế hoạch chuyến đi trong ECDIS phòng khi hệ thống bị hỏng hay các cảm biến kết nối với hệ thống bị hỏng.
Điều quan trọng là kế hoạch hành trình được thông tin rõ ràng đến các sỹ quan đi ca để họ được chuẩn bị tốt cho chuyến đi dự kiến. Các thông tin cần được phổ biến phải bao gồm tình trạng thiết bị và các quy trình dự phòng.
Thực hiện chuyến đi
Vào thời điểm bắt đầu hành trình cũng như khi đổi ca trực, các sỹ quan phải rà soát lại kế hoạch hành trình và nhất trí với nhau về các thông số cài đặt trước đối với các chức năng, báo động và chỉ báo sẽ được sử dụng của hệ thống ECDIS.
Khi tàu trang bị cả hải đồ giấy và ECDIS, chức năng của ECDIS và hải đồ giấy cần được xem xét. Nếu ECDIS được sử dụng để hành hải, các yêu cầu của luật về việc giám sát diễn biến của hành trình và đánh dấu vị trí cần phải được xem xét:
Quá lệ thuộc vào ECDIS
Thực tế là có xu hướng quá tin tưởng vào các hệ thống máy tính và những gì được hệ thống hiển thị trên màn hình. Điều quan trọng là các sỹ quan phải nhớ kiểm tra chéo các thông tin được hiển thị với các phương tiện hành hải khác có trên tàu; đặc biệt là quan sát thực tế ra ngoài cửa sổ và nhìn vào ra-đa. Các quy trình trên buồng lái cần được điều chỉnh một cách thích hợp và việc huấn luyện về ENC phải được thực hiện để giảm thiểu những nguy cơ mất an toàn.
Yêu cầu về trang bị bắt buộc đối với ECDIS?
Cuộc họp lần thứ 86 của Ủy ban an tòan hàng hải (từ 27/5 đến 5/6/2009) đã thông qua một số bổ sung sửa đổi đối với SOLAS, trong đó bắt buộc trang bị ECDIS trên tàu với thời hạn được nêu trong bảng sau:
